Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế

Trong các vụ tranh chấp thừa kế thường có đương sự tham gia với tư cách nguyên đơn, bị đơn, tuy nhiên phần lớn người tham gia vẫn là những người có quyền và nghĩa vụ liên quan. Một số trường hợp sẽ không xác định được địa chỉ của người có quyền và nghĩa vụ liên quan thuộc diện thừa kế. Vậy hướng xử lý ra sao?

Án lệ 06/2016/AL xoay quanh một tranh chấp thừa kế – loại tranh chấp khá phức tạp, liên quan đến nhiều ngành luật và chịu sự điều chỉnh của các văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trong nhiều thời kỳ khác nhau. Bài viết dưới đây nằm trong loạt chuyên đề về Án lệ, được các Luật sư thực hiện nhằm cung cấp cho độc giả những thông tin cần thiết về Án lệ 06/2016/AL và việc áp dụng án lệ này trên thực tế.

Khái quát chung về Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế

Vấn đề pháp lý trong Án lệ 06/2016/AL

Theo Điều 168.1.đ của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 (tương ứng với Điều 192.1.b Bộ luật Tố tụng dân sự 2015), Toà án trả lại đơn khởi kiện nếu “chưa có đủ điều kiện khởi kiện”. Điều 8.2 Nghị quyết 05/2012/NQ-HĐTP giải thích thêm trường hợp này như sau: “Có đủ điều kiện khởi kiện là trường hợp các đương sự có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định về các điều kiện để khởi kiện (kể cả quy định về hình thức, nội dung đơn kiện), nhưng đương sự đã khởi kiện khi còn thiếu một trong các điều kiện đó.”

Ví dụ: “Trong đơn khởi kiện, nguyên đơn không ghi đúng địa chỉ của bị đơn…” theo Điều 164.2 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004, đơn khởi kiện phải có “tên, địa chỉ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, nếu có”. Có hai vấn đề cần phải đặt ra, đó là:

• Nếu người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan ở nước ngoài, người khởi kiện có cần ghi chính xác địa chỉ của những người này hay không?
• Trong một vụ án về thừa kế, nếu tòa án đã thực hiện ủy thác tư pháp, thu thập chứng cứ theo đúng quy định của pháp luật nhưng vẫn không xác định được địa chỉ của những đồng thừa kế ở nước ngoài, tòa án sẽ giải quyết như thế nào?

Án lệ 06/2016/AL được ban hành để giải quyết hai vấn đề trên.

Tóm tắt nội dung Án lệ 06/2016/AL

Trong vụ án tranh chấp thừa kế có người thuộc diện thừa kế ở nước ngoài, nếu Tòa án đã thực hiện ủy thác tư pháp, thu thập chứng cứ theo đúng quy định của pháp luật nhưng vẫn không xác định được địa chỉ của những người đó thì Tòa án vẫn giải quyết yêu cầu của nguyên đơn. Phần tài sản thừa kế của những người vắng mặt, không xác định được địa chỉ sẽ tạm giao cho những người sống trong nước quản lý để sau này giao lại cho những thừa kế vắng mặt.

Tóm tắt nội dung vụ án 

Quy định của pháp luật liên quan đến Án lệ 06/2016/AL

Điều 93 và Điều 168.1.đ của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004; Điều 676 và 685 của Bộ luật dân sự năm 2005.

Hướng giải quyết của Án lệ 06/2016/AL

Về cơ bản, theo Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế thì Tòa án vẫn tiếp tục giải quyết tranh chấp về chia di sản khi không xác định được địa chỉ của người thừa kế ở nước ngoài, xử lý phần di sản người này được hưởng và xử lý vấn đề về người có nghĩa vụ cung cấp tên tuổi của đương sự. Cụ thể:

• Trong đơn khởi kiện, người khởi kiện không cần cung cấp chính xác tên, địa chỉ của các đồng thừa kế đang ở nước ngoài. Tòa án phải thực hiện thủ tục ủy thác tư pháp theo quy định để thu thập chứng cứ.
• Nếu không thu thập được chứng cứ gì thì Tòa án vẫn phải giải quyết yêu cầu của nguyên đơn. Phần tài sản thừa kế của những đồng thừa kế ở nước ngoài không xác định được địa chỉ sẽ được tạm giao cho những đồng thừa kế sống trong nước quản lý để sau này giao lại cho những đồng thừa kế ở nước ngoài.

Thực tiễn áp dụng Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế

Bình luận về Án lệ 06/2016/AL

Nhìn một cách tổng thế, hướng giải quyết trong Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế có những điểm thuyết phục sau đây:

Những điểm thuyết phục trong Án lệ 06/2016/AL

Thứ nhất, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện.

Trong vụ án tranh chấp về thừa kế mà có những đồng thừa kế ở nước ngoài, có trường hợp những đồng thừa kế ở trong nước không thể xác định được địa chỉ chính xác của những người ở nước ngoài (do khoảng cách địa lý, việc không liên lạc trong thời gian dài, v.v.). Với thời gian và nguồn lực có hạn của những đồng thừa kế ở trong nước, rất khó để xác định địa chỉ chính xác của những người ở nước ngoài. Do đó, việc xác định địa chỉ của những đồng thừa kế ở nước ngoài phải là nghĩa vụ của Tòa án. Tòa án có thể thực hiện một số biện pháp nhất định, ví dụ như ủy thác tư pháp ra nước ngoài, để xác định các thông tin trên. Việc này sẽ giúp đảm bảo quyền được khởi kiện của những đồng thừa kế ở trong nước.

Thứ hai, đảm bảo việc giải quyết các tranh chấp về thừa kế được nhanh chóng.

Nếu Tòa án dựa vào lý do không thu thập được chứng cứ liên quan đến những đồng thừa kế ở nước ngoài để đình chỉ giải quyết vụ án, việc giải quyết tranh chấp sẽ kéo dài, không có điểm dừng. Do đó, phương án được Án lệ 06/2016/AL đưa ra là hợp lý: Phần tài sản thừa kế của những đồng thừa kế ở nước ngoài không xác định được địa chỉ sẽ được tạm giao cho những đồng thừa kế sống trong nước quản lý để sau này giao lại cho những đồng thừa kế ở nước ngoài. Việc này sẽ giúp đảm bảo việc giải quyết các tranh chấp về thừa kế được nhanh chóng.

Xác định hoàn cảnh tương tự áp dụng Án lệ 06/2016/AL

Nội dung Án lệ chỉ đề cập đến việc “không xác định được địa chỉ” mà không nêu rõ nguyên nhân. Đây được xem là một khái niệm rất rộng, cho phép vận dụng vào các hoàn cảnh tương tự. Bởi lẽ, nguyên nhân không xác định được địa chỉ sẽ rất đa dạng. Có thể nguyên nhân là do người có nghĩa vụ cung cấp địa chỉ dù đã cung cấp địa chỉ nhưng cung cấp không chính xác, dẫn đến không xác định được; hoặc do người có nghĩa vụ đã cung cấp địa chỉ nhưng người liên quan thay đổi địa chỉ mà không để lại thông tin… Trong Án lệ, người không xác định được địa chỉ được đánh giá là đang ở nước ngoài/có khả năng ở nước ngoài, còn trên thực tế, nhiều trường hợp người không xác định được địa chỉ có thể ở ngay tại Việt Nam. Các hoàn cảnh trên đều áp dụng được tương tự pháp luật.

Bên cạnh đó, Án lệ chỉ nêu giao phần của người vắng cho “những người đang sống trong nước quản lý” và không cho biết giao cho chủ thể cụ thể nào. Nghị quyết số 04/2017 của Hội đồng thẩm phán theo hướng tạm giao cho người thân thích của người đó hoặc người thừa kế khác quản lý. Tuy nhiên, có thể xảy ra trường hợp không xác định được “người thân thích” của người không xác định địa chỉ và không người thừa kế nào muốn quản lý di sản. Trường hợp này cũng nên vận dụng các quy định trong Bộ luật Dân sự về xác định “người quản lý tài sản của người vắng mặt tại nơi cư trú”. Về phần của người không xác định được địa chỉ, án lệ theo hướng đó là “phần thừa kế” hay “phần tài sản thừa kế” nhưng không cho biết đây là phần thừa kế bằng hiện vật hay bằng giá trị. Tùy vào hoàn cảnh cụ thể, đó có thể là phần di sản được hưởng bằng hiện vật hay bằng giá trị với lưu ý là về nguyên tắc người thừa kế được hưởng di sản bằng hiện vật.

Ngoài ra, về quyền và nghĩa vụ của người được giao quản lý phần của người không xác định được địa chỉ, nhất là chi phí và công sức quản lý, Án lệ cũng còn bỏ ngỏ. Thực chất, đó là quản lý tài sản riêng của người được chia di sản. Do đó chúng ta nên áp dụng tương tự các quy định trong Bộ luật Dân sự về “người quản lý tài sản của người vắng mặt tại nơi cư trú” và, đối với công sức quản lý, nên áp dụng hướng tương tự như trong Án lệ số 05/2016/AL

Bài học rút ra từ Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế

Từ những nội dung của Án lệ 06/2016/AL, có thể rút ra bài học sau đây cho nguyên đơn trong các vụ án tranh chấp thừa kế:

• Nếu có các đồng thừa kế đang ở nước ngoài, trong đơn khởi kiện, nguyên đơn không cần cung cấp chính xác tên, địa chỉ của các đồng thừa kế này. Nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án có thẩm quyền thực hiện thủ tục ủy thác tư pháp để thu thập chứng cứ về các thông tin trên.
• Sau khi thực hiện ủy thác tư pháp, nếu Tòa án không thu thập được chứng cứ gì thì Tòa án vẫn phải giải quyết yêu cầu của nguyên đơn. Phần tài sản thừa kế của những đồng thừa kế ở nước ngoài không xác định được địa chỉ sẽ được tạm giao cho những đồng thừa kế ở trong nước quản lý để sau này giao lại cho những đồng thừa kế ở nước ngoài.

Kết luận

Bằng cách tiếp cận kịp thời và hợp lý, Án lệ 06/2016/AL về Vụ án Tranh chấp Thừa kế đã giải quyết được một vấn đề phức tạp liên quan đến việc giải quyết các tranh chấp thừa kế.

Những ý kiến phản biện, đóng góp của độc giả, nhà nghiên cứu và những người hành nghề sẽ giúp phát triển thêm án lệ đối với loại án tranh chấp nêu trên nhưng mang tính khái quát cao và điển hình hơn Án lệ số 06/2016/AL để có hướng giải quyết toàn diện và đảm bảo tính thống nhất trong cách áp dụng….

HÌNH ẢNH LS TRẦN MINH HÙNG - LS GIỎI VÀ GIÀU KINH NGHIỆM BÀO CHỮA NHIỀU VỤ ÁN LỚN NÊN ĐƯỢC NHIỀU ĐÀI TRUYỀN HÌNH QUỐC GIA NHƯ HTV, VTV,VOV,VOH, TRUYỀN HÌNH CÔNG AN ANTV, TRUYỀN HÌNH QUỐC HỘI VIỆT NAM, QUỐC PHÒNG, TÂY NINH, CẦN THƠ, BÌNH DƯƠNG, TRUYỀN HÌNH VĨNH LONG, TƯ VẤN LUẬT TRÊN BÁO CHÍ CHÍNH THỐNG, NHIỀU TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỜI PHỎNG VẤN, CHIA SẼ KINH NGHIỆM, TRAO ĐỔI PHÁP LÝ, GÓP Ý KIẾN PHÁP LÝ CHO NGƯỜI DÂN, SINH VIÊN, CHO CÁC CHUYÊN GIA.
VĂN PHÒNG LUẬT SƯ GIA ĐÌNH Với phương châm chủ đạo “LUẬT SƯ CỦA GIA ĐÌNH BẠN”, Tên LUẬT SƯ GIA ĐÌNH không có nghĩa chúng tôi chỉ chuyên về hôn nhân gia đình, mà nghĩa là Chúng tôi là Luật sư của Gia Đình Bạn, Luật sư của doanh nghiệp. Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội.
Luật sư Trần Minh Hùng – Tốt nghiệp đại học Luật TPHCM, tốt nghiệp Học viện Tư Pháp, Tốt nghiệp Luật sư, thuộc Đoàn LS TPHCM, Thuộc Liên đoàn LSVN là một trong những luật sư sáng lập văn phòng luật, giàu kinh nghiệm về kiến thức và thực tiễn đã dành nhiều thắng lợi vụ kiện và quan trọng luật sư Hùng luôn coi trọng chữ Tâm của nghề luật sư và trách nhiệm đối với xã hội nên đã được nhiều hãng báo chí, truyền thông, Đài truyền hình, Đài tiếng nói Việt nam phỏng vấn pháp luật,  nhiều lĩnh vực quan trọng liên quan đến đời sống. Luật sư Trần Minh Hùng là đối tác tư vấn pháp luật được nhiều hãng truyền thông, báo chí trong nước  tin tưởng với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn trên VOV Giao Thông – Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh VOH TPHCM, Đài truyền hình TP.HCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Truyền hình SCTV, THĐN, Truyền hình Quốc Hội VN, Truyền hình Công an ANTV, Đài truyền hình Vĩnh Long, Đài phát thanh kiên giang, Đài Bình Dương, Truyền hình Quốc Phòng, VTC... và các hãng báo chí trên cả nước, được các tổ chức, trường Đại học Luật TP.HCM mời làm giám khảo các cuộc thi Phiên tòa giả định với Đại học cảnh sát, mời làm chuyên gia ý kiến về các sự kiện lớn, được mời dạy bồi dưỡng nghiệp vụ cho các luật sư……là đối tác tư vấn luật của các hãng truyền thong, các tổ chức, xã hội uy tín và chuyên nghiệp và luôn mang lại niềm tin cho khách hàng và ghi nhận sự đóng góp của chúng tôi cho xã hội...là luật sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như Viettinbank, các vụ Giết Người do mâu thuẫn hát karaoke tại Bình Chánh, Bào chữa chủ tịch Huyện Đông Hòa – Phú Yên, Đại án Vụ cướp bitcoin 35 tỷ Long Thành- Dầu Dây, Bào chữa vụ Đại Án Đăng Kiểm, Bào chữa vụ đại án Khai thác Cát Cần giờ, Bào chữa bị cáo Huân không đeo khẩu trang mùa Covit, Vụ Nữ sinh Tân Bình bị cắt tai, bảo vệ cho MC Trấn Thành, Bào chữa, bảo vệ vụ "Bác sĩ khoa rút ống thở", Bảo vệ cho người cho thuê nhà vụ Công ty Thế giới Di Động không trả tiền thuê nhà mùa dịch covid, Tư vấn cho nghệ sĩ Thương Tín, bảo vệ vụ đổ xăng đốt 10 người tại TPHCM, các vụ Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, cưỡng đoạt, cướp, gây thương tích, tham ô, mua bán ma túy, cố ý làm trái, bào chữa vụ án cựu Cảnh sát Buôn Lậu và các bị cáo kiên quan, bào chữa vụ chiếm đoạt tiền công nghệ của nước Úc của bị can về công nghệ, bào chữa vụ Mua bán khẩu trang mùa covid, bào chữa nhiều vụ án ma túy, bào chữa vụ lợi dụng chức vụ quyền hạn của tổ chức tín dụng ngân hàng... .… và rất nhiều các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi..…là hãng luật tư vấn luật cho nhiều công ty Việt Nam và nước ngoài trên cả nước luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Đối tác tư vấn pháp luật của các tờ báo uy tín, đài truyền hình uy tín, nhiều khách hàng, đối tác, doanh nghiệp như: Khoa Luật đại học Mở TPHCM, Đại học luật TPHCM, Cao đẳng Nghề Phú Lâm, Công ty chế biến trái cây Yasaka (Nhật bản), Công ty Nam Chê (Hàn Quốc), Công ty Cổ phần thương mại dịch vụ Bến Thành (Cổ phần nhà nước), Công ty TNHH Kỹ Thuật Năng Lượng, Công ty Vina Buhmwoo (Hàn Quốc), Công ty ECO SYS Kim Trường Phát (Hàn Quốc), Công ty cổ phần BĐS BiG Land, Công ty TNHH dược phẩm  AAA, Công ty TNHH Hanwa Kakoki Việt Nam (Nhật Bản), Công ty TNHH DV BV Ti Tan, Công ty CP Chuỗi Nông sản Sài gòn, Công ty CP BĐS Happy Land S, Công ty CP SG Xây dựng (cổ phần hóa nhà nước), Công ty CP Maduphar, Công ty Thủy sản Đắc Lộc (Phú Yên), Công ty Thủy Sản Ocean Country, Công ty Blue Bay, Công ty Gallent country, Công ty Hàn Quốc DEASUNG, Công ty Innoluk, Công ty TNHH FURUSHIMA VIỆT NAM, Công ty Kim Trường Phát (Hàn Quốc), Công ty VEDAN, Tư vấn luật công ty DEASUNG Hàn Quốc, Bệnh viện MVN …và nhiều công ty, khách hàng khác trên khắp cả nước.
Quý khách có nhu cầu tư vấn về pháp luật thừa kế, tranh chấp thừa kế là nhà và đất, làm di chúc, khai nhận di sản theo pháp luật hoặc di chúc, bào chữa án hình sự, đất đai, ly hôn, kinh tế, hợp đồng, doanh nghiệp tại thành phố Thủ Đức, Quận 1, Quận 3, Quận 4, Quận 5, Quận 6, Quận 7, Quận 8, Quận 10, Quận 11, Quận 12, Quận Bình Tân, Quận Bình Thạnh, Quận Gò Vấp, Quận Phú Nhuận, Quận Tân Bình, Quận Tân Phú, Huyện Bình Chánh, Huyện Cần Giờ, Huyện Củ Chi, Huyện Hóc Môn, Huyện Nhà Bè hãy nhấc máy gọi ngay cho luật sư chúng tôi để được tư vấn và sử dụng dịch vụ…0972238006 để được tư vấn và hẹn gặp luật sư giàu kinh nghiệm Trần Minh Hùng.
Các luật sư giàu kinh nghiệm khác như LS LÊ VĂN THÔNG, CHÂU VĂN VIÊN, LÊ MINH NHẬT, TRẦN TẤN HƯNG, NGUYỄN NGỌC HỒ, HỒ ĐÌNH CƯỜNG…đều là luật sư kinh nghiệm lâu năm tại VPLS GIA ĐÌNH.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố).
Văn phòng quận 6: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)
Văn phòng quận 1: 68/147 Trần Quang Khải (số mới: Trần Nguyên Đán), Tân Định, quận 1, TPHCM
Văn phòng Biên Hòa: 5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
 
Điện thoại: 0972238006- 028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006 (zalo, facebook, viber,telegram)
https://www.youtube.com/@LUATSUTUVANBAOCHUA/about
tiktok: www.tiktok.com/@luatsuminhhung
facebook: Trần Minh Hùng
Email: luatsuthanhpho@gmail.com
http://www.luatsugiadinh.net.vn