Có thể chia di sản thừa kế nếu một trong các đồng thừa kế không đồng ý?

* Luật sư tư vấn về việc chia di sản thừa kế là cổ phần trong công ty và vấn đề liên quan đến việc khai nhận, phân chia di sản thừa kế. 

Việc ra đi đột ngột của một người ảnh hưởng rất lớn đến người thân thích, không chỉ về mặt tình cảm mà còn ảnh hưởng đến vấn đề thừa kế. Người chết đột ngột thường không lường trước được sự ra đi của mình nên thường sẽ không lập di chúc trước khi chết. Việc người chết không để lại di chúc thì phần di sản mà người chết để lại sẽ được chia theo phát luật. Tuy nhên nhiều người vẫn chưa biết những người nào sẽ được hưởng thừa kế và sẽ phải phân chia như thế nào. Đặc biệt là trường hợp các đồng thừa kế không thể thỏa thuận được với nhau về việc phân chia di sản thừa kế.

Nếu bạn đăng gặp vấn đề này cần tư vấn, hỗ trợ, giải đáp những thắc mắc, đưa ra hướng giải quyết phù hợp đảm bảo quyền và lượi ích cho bạn. Bạn hãy liên hệ đến VPLS GIA ĐÌNH chúng tôi, chúng tôi sẽ hỗ trợ bạn.

Để được hỗ trợ, tư vấn hãy gửi câu hỏi cho chúng tôi hoặc Gọi:  0972238006

Ngoài ra, bạn  có thể tham khảo tình huống chúng tôi tư vấn sau đây để có thêm kiến thức pháp luật liên quan đến vấn đề này.

Câu hỏi: Kinh gửi các anh/chị luật sư VPLS GIA ĐÌNH! Đầu tiên cho em gửi đến toàn thể các anh chị công ty luật Minh Gia lời chúc sức khỏe và lời chào trân trọng nhất. Em có 2 vấn đề thắc mắc mong các anh chị tư vấn giúp em:

1, Về công ty của chồng em: Công ty chồng em thành lập năm 1997,kinh doanh về máy phát điện. Trước đây chỉ mình chồng em kinh doanh chiếm 97% cổ phần và có chị họ đứng tên 3% cổ phần (vì thời điểm đó công ty thành lập phải có 2 thành viên nên chồng em cho tên chị họ vào). Năm 2014 vợ chồng em có kế hoạch định cư tại Canada nên chồng em có cho tên cô em chồng em vô công ty với cổ phần 50% và đứng đại diện pháp luật để thay anh ấy điều hành ở VN, chồng em đứng 47% bởi vì Vợ chồng em dự định sau này khi anh ổn định bên Canada sẽ cho cô ấy công ty để cô ấy làm tiếp, cô ấy chỉ trả lại tiền vốn của những cái máy là tài sản của vợ chồng em giao lại cho c ấy để tụi em có vốn làm ăn bên Ca.  Tổng số máy móc giao cho cô ấy khoảng 4-5 tỉ. Vì tin tưởng nên vợ chồng em không cho cô ay ký nhận máy móc.Khi đi Ca được 2 tháng thì chồng em đột ngột qua đời vì bệnh nhồi máu cơ tim để lại cho em 4 con khi đứa lớn nhất 11 tuổi, đứa nhỏ nhất 2 tuổi.Khi chong em qua đời cô ấy mới tham gia công ty được 3 tháng. Ba năm nay em đã đề nghị em chồng tính toán để gửi lại tiền máy móc cho em nuôi con em sẽ để toàn bộ công ty cho cô ấy nhưng cô ay không làm. Cô ấy đã bán hết máy móc của vợ chồng em và nhập nhiều máy móc mới. Cô ấy nói công ty chưa đóng thuế nên tiền máy không đủ đóng thuế nên em đừng quan tâm đến công ty nữa ...Cho đến gần đây em nói nếu cô ấy không giải quyet thì em nhờ đến luật pháp giải quyet thì cô thuê 1 luật sư nói chuyện với em cô đồng ý trả em 1 tỉ sau khi em hoàn tất thủ tục sang tên cổ phần em và các con thừa kế từ chồng em cho cô ấy. Luat sư của cô ấy nói em ký 1 biên bản thỏa thuận với nội dung như vậy. Anh/chi cho em hỏi em ký 1 biên bản thỏa thuận bán cổ phần giua 2 người và không công chứng như vậy trước khi em có biên bản công chứng phân chia di sản thừa kế cổ phần công ty của chồng em thì biên bản thỏa thuận này có giá trị pháp lý không? Nếu co ấy không trả tiền em hay hủy bỏ không thực hiện thỏa thuận thì em có thể mang thỏa thuận này đi kiện cô ấy được không?

2, Về căn nhà di sản: Bố mẹ chồng em mất (bà mất 1999, ông mới mất 2017) để lại 1 căn nhà là tài sản chung giá trị khoảng 25 tỉ. Bố mẹ chồng em có 4 người con trong đó có chồng của e (Chồng của em cũng đã mất thang 1/2015). Hiện tại 3 nguoi con còn lại ở trong căn nhà đó. Chị chồng có nhà riêng nhưng chị ấy dọn về nhà này ơ sau khi bố mất .Em chồng thì cũng có nhà riêng nhưng khi cô ay li di chồng cô ấy cho thuê nhà và dọn về đây ở với bố chồng em đã nhiều năm, 1 em chồng thì bị tâm thần phân liệt nhiều năm cũng ở đây. Căn nhà này mọi người đang ơ và cho thuê mặt tiền khoảng gần 20 trieu/1thang nhung không chia thu nhập này cho các con em. Vừa rồi em về VietNam cô ấy gọi em đến kêu em ký giấy ủy quyền đe cô ấy hợp tác với nhà đầu tư để xây lên kinh doanh, cô ấy sẽ chia lợi nhuận cho con em moi thang 1/4 thu nhập là 10 triệu /tháng. Nhưng em không đồng tình với kế hoạch của cô ấy vì em không tin cô ấy và em cũng cần tiền để lo cho các con ăn học. Em nói cô nếu muốn giữ lại căn nhà thì cứ làm phân chia di sản rõ ràng rồi thối lại tiền phần thừa kế cho con em. Nhưng cô ấy không chịu, Cô ấy nói nếu em muốn thì em chịu 1/2 chi phí cô thuê luật sư để làm công chứng khai nhận di sản thua kế và ghi nhận con em hưởng 1/4 căn nhà thôi. Cô nói cô không bán nhà chia vì phải để nhà đó để thờ cúng cha mẹ và để nhà cho a tâm thần ở. Anh chi cho em hỏi nếu em làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế thì y nghĩa nội dung có khác làm công chứng phân chia di sản thua kế không? Nếu em làm khai nhận di sản thừa kế hay phân chia di sản thừa kế rồi sau đó mọi ngươi không bán nhà chia hay không thối tiền lại cho con em thì biên bản này có bất lợi cho em khi kiện ra toà không? Em có cần thiết làm công chứng phân chia di sản trước khi em kiện ra toà để chia di sản không? Khi ra toà cô ấy nói để căn nhà cho anh tâm thần ở và để thờ cúng cha mẹ thì toà có chia cho con em không?

Em rất mong nhận được sự giúp đỡ của các anh chị. Em xin chân thành cảm ơn và chúc các anh chị luôn khoe mạnh thành công và gặp nhiều may mắn! Xin chào các anh chị. 

Trả lời tư vấn: Xin chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến chúng tôi. Trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về việc chia cổ phần

Theo thông tin cung cấp thì chồng bạn có nắm giữ 47% số cổ phần mà em chồng bạn đang là người đại diện theo pháp luật. Tuy nhiên, hiện nay chồng bạn đã mất nên số cổ phần này sẽ là di sản thừa kế của chồng bạn để lại, do đó, phần tài sản này phải chia thừa kế. Nếu muốn chuyển nhượng phần di sản thừa kế cho người khác phải có sự đồng ý của các đồng thừa kế. Bởi lẽ, khi chồng bạn chết không để lại di chúc thì tài sản mà chồng bạn để lại sẽ được chia thừa kế theo pháp luật.

Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định như sau:

"Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

...

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau."

Như vậy, di sản thừa kế của chồng bạn sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất gồm: Bố chồng bạn (vì còn sống tại thời điểm chồng bạn chết), bạn và các con đẻ của chồng bạn.

Do đó, nếu muốn chuyển nhượng số cổ phần cho người khác thì phải có sự thỏa thuận của những người thừa kế. Tuy nhiên, vì đây là di sản thừa kế, nên những người thừa kế sẽ phải tiến hành chia di sản thừa kế hoặc khai nhận di sản thừa kế trước sau đó mới có thể tiến hành việc chuyển nhượng cổ phần.

Luật công chứng 2014 quy định:

"Điều 57. Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản

1. Những người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc mà trong di chúc không xác định rõ phần di sản được hưởng của từng người thì có quyền yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản.

Trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản, người được hưởng di sản có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.

2. Trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó.

Trường hợp thừa kế theo pháp luật, thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trường hợp thừa kế theo di chúc, trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có bản sao di chúc.

...

4. Văn bản thỏa thuận phân chia di sản đã được công chứng là một trong các căn cứ để cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký việc chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản cho người được hưởng di sản.

Điều 58. Công chứng văn bản khai nhận di sản

1. Người duy nhất được hưởng di sản theo pháp luật hoặc những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản.

2. Việc công chứng văn bản khai nhận di sản được thực hiện theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 57 của Luật này."

Theo quy định trên thì có thể nhận thấy sự khác nhau giữa việc khai nhận di sản thừa kế và việc thỏa thuận phân chia thừa kế.

Đối với hợp đồng chuyển nhượng cổ phần thì pháp luật không yêu cầu phải công chứng hoặc chứng thực. Mà đối chiếu theo quy định của pháp luật doanh nghiệp thì việc chuyển nhượng cổ phần thì phải được công ty xác nhận. Khi các bên đã ký hợp đồng chuyển nhượng cổ phần mà bên mua không thanh toán hoặc thanh toán không đủ thì bên bán có quyền căn cứ vào hợp đồng để Khởi kiện yêu cầu thanh toán.

Thứ hai, về việc phân chia di sản thừa kế của bố mẹ chồng

Theo thông tin cung cấp, bố mẹ chồng bạn mất và không để lại di chúc, nên di sản của bố mẹ chồng bạn sẽ được chia thừa kế tương tự theo Điều 651 BLDS mà chúng tôi đã phân tích tại phần thứ nhất. Trường hợp này phát sinh thêm, do chồng bạn mất trước bố chồng bạn nên các con bạn sẽ được thừa kế thế vị phần di sản mà chồng bạn được hưởng theo Điều 652 BLDS 2015:

"Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống".

Do các con bạn còn nhỏ nên bạn sẽ là người đại diện theo pháp luật quản lý phần tài sản mà các con được hưởng.

Việc di sản được dùng vào mục đích thờ cúng phải được ghi nhận trong di chúc, nhưng trường hợp này, bố mẹ chồng bạn không lập di chúc và cũng không đề cập đến vấn đề này. Do đó, khi người thừa kế yêu cầu phân chia di sản thì di sản đó vẫn phải đem chia, trừ trường hợp tại Điều 661 BLDS 2015:

"Điều 661. Hạn chế phân chia di sản

Trường hợp theo ý chí của người lập di chúc hoặc theo thỏa thuận của tất cả những người thừa kế, di sản chỉ được phân chia sau một thời hạn nhất định thì chỉ khi đã hết thời hạn đó di sản mới được đem chia.

Trường hợp yêu cầu chia di sản thừa kế mà việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình thì bên còn sống có quyền yêu cầu Tòa án xác định phần di sản mà những người thừa kế được hưởng nhưng chưa cho chia di sản trong một thời hạn nhất định. Thời hạn này không quá 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn 03 năm mà bên còn sống chứng minh được việc chia di sản vẫn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của gia đình họ thì có quyền yêu cầu Tòa án gia hạn một lần nhưng không quá 03 năm."

Theo các quy định đã phân tích tại phần thứ nhất thì việc khai nhận di sản thừa kế hoặc chia di sản thừa kế đều cần phải có sự thỏa thuận của những người thừa kế. Trường hợp không thỏa thuận thì những người thừa kế có quyền khởi kiện ra Tòa án để chia thừa kế nhằm đảm bảo quyền lợi của mình.
Trân trọng.