1. Con chưa 18 tuổi có được quyền tặng cho phần thừa kế quyền sử dụng đất cho mẹ hay không?
Con tôi năm nay chưa 18 tuổi, tuy nhiên cháu muốn tặng phần thừa kế quyền sử dụng đất cho tôi là mẹ ruột của cháu. Vậy việc này có thực hiện được không, trình tự, thủ tục pháp luật quy định như thế nào?
 
Căn cứ theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi, theo đó:
Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.
Bên cạnh đó, Điều 73 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định Người đại diện cho con chưa thành niên:
"Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, trừ trường hợp con có người khác làm giám hộ hoặc có người khác đại diện theo pháp luật."
Như vậy, trường hợp con chưa đủ 18 tuổi thì cha hoặc mẹ là người đại diện theo pháp luật của các con trừ trường hợp con đã có người khác làm giám hộ hoặc có người khác đại diện theo pháp luật. Trong trường hợp của bạn, mẹ sẽ là người đại diện cho con thực hiện thủ tục nhận thừa kế. Tuy nhiên, tại khoản 3 Điều 141 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về phạm vi đại diện thì:
“3. Một cá nhân, pháp nhân có thể đại diện cho nhiều cá nhân hoặc pháp nhân khác nhau nhưng không được nhân danh người được đại diện để xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với chính mình hoặc với bên thứ ba mà mình cũng là người đại diện của người đó, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.
Do đó, trường hợp mẹ đã là người đại diện cho con thì không thể thay con xác lập giao dịch tặng cho di sản thừa kế với chính mình, nên việc mẹ và con thực hiện tặng cho phần thừa kế là không thể thực hiện được theo quy định của pháp luật.
 
2. Chia di sản thừa kế khi người thừa kế chưa đủ 18 tuổi
Chia di sản thừa kế khi người thừa kế chưa đủ 18 tuổi
Theo quy định của pháp luật dân sự thì những người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.
Thông thường thì khi thực hiện các giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện như là cha mẹ hoặc những giám hộ. Những người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
Khi những người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản như đất đai, nhà cửa, động sản là xe môtô và xe ôtô phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý theo quy định pháp luật.
+ Trường hợp người chết có để lại di chúc cho người chưa thành niên thì người chưa thành niên sẽ được hưởng di sản theo ý chí của người để lại di chúc.
Tuy nhiên theo quy định của pháp luật khi người có tài sản chết có để lại di chúc thì những người con chưa thành niên của người chết vẫn được hưởng di sản không phụ thuộc vào nội dụng của di chúc bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó theo quy định của pháp luật.
+ Trường hợp người có di sản mất không để lại di chúc thì sẽ chia thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
+ Khi người có tài sản chết mà không để lại di chúc thì sẽ chia theo pháp luật theo hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng của người chết, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết sẽ được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật.
+ Hàng thừa kế thứ hai theo quy định của pháp luật dân sự bao gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại khi không có hàng thừa kế thứ nhất hoặc hàng thừa kế thứ nhất không đủ điều kiện để được hưởng di sản của người chết để lại.
+ Ngoài hai hàng thừa kế trên nếu không có ai được hưởng thì những người ở hàng thừa kế thứ ba sẽ được hưởng di sản bao gồm những người sau đây: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Những người thừa kế được hưởng thừa kế theo pháp luật cùng một hàng được hưởng phần di sản bằng nhau khi phân chia di sản thừa kế của người chết. Khi phân chia di sản thừa kế theo pháp luật thì những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản thì mới được chia cho hàng tiếp theo quy định của pháp luật.
Theo quy định của Bộ luật dân sự thì người chưa thành niên không thể tự mình xác lập thực hiện việc phân chia di sản với những đồng thừa kế khác mà phải thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của người chưa thành niên là bố mẹ và bố mẹ sẽ tham gia phân chia di sản thừa kế của người để lại di sản một là chính mình vừa là người đại diện theo pháp luật của người chưa thành niên.
Do đó, pháp luật hiện nay, không phân biệt là người đã thành niên hay chưa thành niên đều được hưởng di sản thừa kế như nhau đều bình đẳng trước pháp luật.
 
3. Thủ tục tặng cho nhà ở khi con chưa đủ 18 tuổi
Câu hỏi: Nhờ luật sư giải đáp giúp về việc cho con nhà đất như sau: Vợ chồng tôi sắp đi xuất cảnh, hiện đang sở hữu 01 căn nhà tại TP.HCM. Tôi muốn cho con trai tôi còn ở lại VN mới 16 tuổi có được không? Thủ tục như thế nào? Xin cảm ơn luật sư.
 
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Văn Phòng Luật Sư Gia Đình, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:
Theo yêu cầu của bạn, chúng tôi hiểu vợ chồng bạn đang muốn tặng cho quyền sử dụng đất cho con trai của hai bạn. Việc tặng cho này chính là một dạng của việc thực hiện giao dịch dân sự.
Theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015, người chưa đủ mười tám tuổi là người chưa thành niên. Con trai bạn mới 16 tuổi, do vậy theo quy định của pháp luật, con trai bạn là người chưa thành niên, do vậy, trong giao dịch dân sự sẽ gặp những hạn chế nhất định. Cụ thể:
Điều 21. Người chưa thành niên
1. Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.
2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
3. Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
4. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.
Như vậy, theo quy định này của pháp luật, để có thể tặng cho quyền sử dụng đất cho con trai bạn, con trai bạn cần có người đại diện theo pháp luật. Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định các trường hợp người đại diện theo pháp luật như sau:
Điều 136. Đại diện theo pháp luật của cá nhân
1. Cha, mẹ đối với con chưa thành niên.
2. Người giám hộ đối với người được giám hộ. Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi là người đại diện theo pháp luật nếu được Tòa án chỉ định.
3. Người do Tòa án chỉ định trong trường hợp không xác định được người đại diện quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này.
4. Người do Tòa án chỉ định đối với người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Như vậy, theo pháp luật, vợ chồng bạn đều có thể là người đại diện theo pháp luật của con trai bạn. Tuy nhiên, bạn không thể tham gia một giao dịch dân sự với nhiều tư cách pháp lý: vừa là bên tặng cho, vừa là người đại diện cho bên nhận tặng cho, bởi theo quy định tại Khoản 3 Điều 141 Bộ luật Dân sự 2015: Một cá nhân, pháp nhân có thể đại diện cho nhiều cá nhân hoặc pháp nhân khác nhau nhưng không được nhân danh người được đại diện để xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với chính mình hoặc với bên thứ ba mà mình cũng là người đại diện của người đó, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Như vậy, ở thời điểm hiện tại, con trai bạn 16 tuổi hoàn toàn đủ điều kiện để đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở dù chưa đủ tuổi thành niên. Tuy nhiên, giao dịch tặng cho giữa vợ chồng bạn và con không thể thực hiện do vướng mắc về vấn đề người đại diện.
 
 
Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV, THVL1, ANTV, SCTV1...
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội. 
 Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như:  Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư  bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)
Trụ sở: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)
5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
68/147 Trần Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM
Điện thoại: 028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006
Email: luatsuthanhpho@gmail.com
http://www.luatsugiadinh.net. vn
http://www.luatsuthanhpho.com