1. Hòa giải khi ly hôn có phải thủ tục bắt buộc không?
Theo khoản 2 Điều 4 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 gọi tắt là Luật HN&GĐ, Nhà nước và xã hội phải có trách nhiệm kịp thời hòa giải mâu thuẫn trong gia đình, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các thành viên.
Đặc biệt khi vợ, chồng có yêu cầu ly hôn thì Nhà nước và xã hội khuyến khích việc hòa giải ở cơ sở (theo Điều 52 Luật HN&GĐ). Đây cũng là chính sách của Nhà nước về hòa giải ở cơ sở được nêu tại khoản 1 Điều 5 Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013.
Trong đó, theo khoản 2 Điều 2 Luật Hòa giải tại cơ sở, cơ sở là thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố, khu phố, khối phố và cộng đồng dân cư khác hay còn gọi là thôn, tổ dân phố.
Việc hòa giải ở cơ sở phải tôn trọng sự tự nguyện của các bên, không bắt buộc, áp đặt các bên trong hòa giải ở cơ sở, khách quan, công bằng, kịp thời, có lý, có tình, giữ bí mật thông tin đời tư của các bên, đảm bảo bình đẳng giới… (theo Điều 4 Luật Hòa giải ở cơ sở).
Do đó, có thể thấy, việc hòa giải ở cơ sở không phải là yêu cầu bắt buộc khi hai vợ chồng muốn ly hôn với nhau.
Nếu hòa giải ở cơ sở không thành thì sau khi nộp đơn ly hôn và được thụ lý thì Tòa án sẽ tiến hành hòa giải theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.
Theo đó, Điều 205 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định, trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án, Tòa án tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án trừ những vụ án không được hòa giải hoặc không hòa giải được hoặc được giải quyết theo thủ tục rút gọn.
Đồng thời, khoản 2 Điều 397 Bộ luật Tố tụng dân sự cũng nêu rõ, khi giải quyết yêu cầu ly hôn thuận tình:
Thẩm phán phải tiến hành hòa giải để vợ chồng đoàn tụ, giải thích về quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng, giữa cha mẹ và con… về trách nhiệm cấp dưỡng và các vấn đề khác
Từ những quy định này, khi đơn ly hôn được gửi đến Tòa án, dù đơn phương ly hôn hay thuận tình ly hôn thì cũng đều phải tiến hành hòa giải tại Tòa trừ một số trường hợp đặc biệt.
Như vậy, có thể thấy, khi ly hôn có thể không bắt buộc hòa giải tại thôn, tổ dân phố nhưng khi đã gửi đơn đến Tòa án thì Tòa án phải tiến hành hòa giải nếu không thuộc các trường hợp không thể hòa giải hoặc không được hòa giải.
 
2. Làm sao để ly hôn nhanh mà không cần phải hòa giải?
Nếu việc ly hôn này xuất phát từ cả hai phía thì hai vợ chồng bạn có thể tiến hành thủ tục ly hôn thuận tình. Bạn chuẩn bị một bộ hồ sơ bao gồm:
1. Đơn xin ly hôn
2. Bản sao Giấy khai sinh của các con (nếu hai bạn đã có con)
3. Bản sao Sổ hộ khẩu gia đình
4. Bản sao Chứng minh thư hoặc Hộ chiếu hoặc Căn cước công dân
5. Các giấy tờ về tài sản chung của vợ chồng nếu hai bên tranh chấp về tài sản.
Sau đó, bạn nộp hồ sơ tại Tòa án nhân dân nơi cư trú của vợ hoặc chồng.
Về việc bạn muốn tiến hành thủ tục ly hôn không thông qua hòa giải: Theo quy định tại Điều 52 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 về việc khuyến khích hòa giải ở cơ sở: “Nhà nước và xã hội khuyến khích việc hòa giải ở cơ sở khi vợ,chồng có yêu cầu ly hôn. Việc hòa giải được thực hiện theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở”. Như vậy, việc hòa giải ở cơ sở chỉ là bước được khuyến khích chứ không bắt buộc các bên tham gia. Do đó, hai bạn có thể bỏ qua bước này và không tham gia hòa giải ở cơ sở.
Tuy nhiên, trong quá trình tố tụng sau khi tòa thụ lý vụ án thì việc hòa giải ở Tòa án là khâu bắt buộc theo quy định tại Điều 54 Luật Hôn nhân và gia đình: “Sau khi thụ lý đơn yêu cầu ly hôn, Tòa án tiến hành hòa giải theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.” Đồng thời, theo quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự thì hòa giải ở Tòa án là thủ tục thuộc giai đoạn chuẩn bị xét xử. Vì vậy việc hòa giải này vợ chồng bạn chắc chắn phải thực hiện.
Tuy nhiên, có 04 trường hợp vụ án ly hôn sẽ không tiến hành hòa giải được bao gồm:
- Người bị yêu cầu ly hôn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cố tình vắng mặt khi Tòa triệu tập hợp lệ đến lần thứ 02;
- Vợ chồng không thể tham gia hòa giải vì lý do chính đáng;
- Vợ hoặc chồng là người mất năng lực hành vi dân sự;
- Một trong hai vợ chồng đề nghị không tiến hành hòa giải.
 
3. Mẫu Đơn đề nghị không hòa giải khi ly hôn
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN ĐỀ NGHỊ KHÔNG TIẾN HÀNH HÒA GIẢI
Kính gửi: Tòa án nhân dân…………………………………………………..
Tôi tên là: ……………………. Sinh năm : ……………..
Địa chỉ liên hệ: ………………………………………….. Điện thoại:
Là nguyên đơn/bị đơn trong vụ án số: …… đang được Tòa án nhân dân huyện …………………………………. thụ lý giải quyết.
Nội dung đề nghị không tiến hành hòa giải như sau:
1. Về tình cảm: Mâu thuẫn vợ chồng ngày càng trầm trọng, dù đã được các bên gia đình hòa giải nhưng không thành, không tìm được tiếng nói chung.
2. Về con chung: Chúng tôi có … con chung, là cháu ……………………….; giới tính: ……; sinh năm: ……… Tôi có mong muốn được trực tiếp nuôi dưỡng cháu nhưng bị đơn/nguyên đơn cũng có mong muốn được nuôi cháu. Sau nhiều lần hòa giải nhưng không thống nhất được phương án.
3. Về tài sản: ……………………………………………..
Căn cứ vào khoản 4 Điều 207 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định: “Một trong các đương sự đề nghị không tiến hành hòa giải” thì Tòa án sẽ không tiến hành hòa giải. Vì vậy, nay tôi viết đơn này đề nghị Tòa án không tiến hành hòa giải.
Tôi đề nghị Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ, lời khai của nguyên đơn, bị đơn và người liên quan, người làm chứng (nếu có) để đưa vụ án ra xét xử đúng với quy định của pháp luật.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
…………, ngày ….. tháng ……. năm ……
Người viết đơn
 
4. Nộp đơn ly hôn ở nơi tạm trú có được không?
Thưa Luật sư, tôi đang công tác ở huyện khác và đăng ký kết hôn ở huyện khác. Vậy tôi muốn nộp đơn ly hôn ở nơi tôi công tác để thuận tiện việc đi lại có được không? Và nếu tôi đang tạm trú tại nơi tôi công tác thì tôi có nộp đơn xin ly hôn ở tòa nơi đó được không?
Xin chân thành cảm ơn Luật sư.
Trả lời:
Trường hợp của bạn không đề cập đây là ly hôn đơn phương hay ly hôn thuận tình.
Nếu là đơn phương ly hôn tức ly hôn theo yêu cầu của một bên thì tòa án có thẩm quyền giải quyết căn cứ vào khoản 1 điều 39 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, theo đó, tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú, làm việc hoặc tòa án nhân dân cấp huyện nơi nguyên đơn cư trú, làm việc nếu 2 bạn có sự thỏa thuận bằng văn bản.
Nếu là thuận tình ly hôn thì theo điểm h, khoản 2, điều 39 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, theo đó tòa án có thẩm quyền giải quyết là tòa án nhân dân cấp huyện nơi một trong các bên thuận tình ly hôn, nuôi con, chia tài sản khi ly hôn cư trú, làm việc có thẩm quyền giải quyết yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn, nuôi con, chia tài sản khi ly hôn.
Về nơi cư trú được xác định theo điều 12, Luật cư trú 2006 sửa đổi bổ sung 2013 cụ thể như sau:
"1. Nơi cư trú của công dân là chỗ ở hợp pháp mà người đó thường xuyên sinh sống. Nơi cư trú của công dân là nơi thường trú hoặc nơi tạm trú.
Chỗ ở hợp pháp là nhà ở, phương tiện hoặc nhà khác mà công dân sử dụng để cư trú. Chỗ ở hợp pháp có thể thuộc quyền sở hữu của công dân hoặc được cơ quan, tổ chức, cá nhân cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ theo quy định của pháp luật.
Nơi thường trú là nơi công dân sinh sống thường xuyên, ổn định, không có thời hạn tại một chỗ ở nhất định và đã đăng ký thường trú.
Nơi tạm trú là nơi công dân sinh sống ngoài nơi đăng ký thường trú và đã đăng ký tạm trú.
2. Trường hợp không xác định được nơi cư trú của công dân theo quy định tại khoản 1 Điều này thì nơi cư trú của công dân là nơi người đó đang sinh sống."
Như vậy, bạn có thể nộp đơn tại tòa án nhân dân huyện nơi bạn đang tạm trú để giải quyết trong trường hợp hai bạn thuận tình ly hôn hoặc đơn phương ly hôn nhưng hai bạn có sự thỏa thuận bằng văn bản yêu cầu tòa án nơi bạn tạm trú giải quyết.
 
Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV, THVL1, ANTV, SCTV1...
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội. 
 Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như:  Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư  bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)
Trụ sở: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)
5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
68/147 Trần Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM
Điện thoại: 028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006
Email: luatsuthanhpho@gmail.com
http://www.luatsugiadinh.net. vn
http://www.luatsuthanhpho.com