Hướng dẫn cách giải quyết khi chia tài sản thừa kế có người không đồng ý

Với tranh chấp thừa kế nói chung và tranh chấp chia tài sản thừa kế nói riêng, khi phát sinh tranh chấp, thường có 2 hướng giải quyết sau đây:

• Thương lượng, hòa giải giải quyết tranh chấp chia tài sản thừa kế.
• Khởi kiện tranh chấp chia tài sản thừa kế đến Tòa án có thẩm quyền.

Thương lượng, hòa giải giải quyết tranh chấp chia tài sản thừa kế

Khi xảy ra việc chia tài sản thừa kế nhưng có người không đồng ý, bước đầu tiên các đồng thừa kế nên thực hiện là tiến hành thương lượng, hòa giải với nhau. Biện pháp này giúp giảm thiểu mâu thuẫn, tiết kiệm thời gian, chi phí và giữ được tình cảm gia đình.

Đối với tranh chấp chia tài sản thừa kế, các vấn đề cần xác định khi tiến hành thương lượng bao gồm nhưng không giới hạn như:

• Phương thức thừa kế: Thừa kế theo di chúc hay thừa kế theo pháp luật.
  • Trường hợp theo di chúc: Xem xét hiệu lực của di chúc, thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc, …
  • Trường hợp theo pháp luật: Xác định hàng thừa kế, thừa kế thế vị, …
• Xác định kỷ phần của từng người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Khởi kiện tranh chấp chia di sản thừa kế tại Tòa án

Khi các bên không thể tự thỏa thuận, hòa giải không thành hoặc có hành vi cản trở quyền thừa kế, người có quyền lợi hợp pháp có thể nộp đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết tranh chấp.

Khi khởi kiện tranh chấp di sản có người không đồng ý tại Tòa án, các bên cần lưu ý các vấn đề sau:

• Hồ sơ khởi kiện tranh chấp bao gồm những gì?
• Thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế.
• Thủ tục nộp đơn khởi kiện tranh chấp.
• Tạm ứng án phí và lệ phí Tòa án.
• Thủ tục thụ lý và chuẩn bị xét xxử
• Thời hạn giải quyết tranh chấp chia di sản thừa kế.

Hồ sơ khởi kiện tranh chấp chia di sản

Hồ sơ khởi kiện vụ án tranh chấp chia di sản thừa kế cần chuẩn bị để yêu cầu Tòa án giải quyết bao gồm:

1. Đơn khởi kiện (cần đảm bảo đủ nội dung yêu cầu quy định tại Khoản 4 Điều 189 BLTTDS 2015, theo Mẫu số 23-DS, ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ – HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ban hành ngày 13/01/2017).
2. Kèm theo đơn khởi kiện phải có các tài liệu chứng cứ chứng minh kèm theo quy định theo khoản 5 Điều 189 BLTTDS 2015:

• Giấy tờ tùy thân: Căn cước công dân, hộ chiếu,….
• Các giấy tờ về quan hệ giữa người khởi kiện và người để lại tài sản: Giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn, giấy giao nhận nuôi con nuôi để xác định diện và hàng thừa kế…
• Giấy chứng tử của người để lại di sản thừa kế;
• Bản kê khai các di sản;
• Các giấy tờ, tài liệu chứng minh sở hữu của người để lại di sản và nguồn gốc di sản của người để lại di sản;
• Các giấy tờ khác. Biên bản giải quyết trong hộ tộc, biên bản giải quyết tại UBND xã phường, thị trấn (nếu có), tờ khai từ chối nhận di sản (nếu có).

Thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế

Căn cứ Điều 623, Bộ luật Dân sự (BLDS) 2015, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Còn thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Thời điểm mở thừa kế được BLDS 2015 quy định tại Điều 611 cụ thể thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được Tòa án xác định người đó đã chết.

Ngoài ra, Quý khách hàng có thể tham khảo thêm bài viết “Hướng xử lý khi thời hiệu chia thừa kế đã hết” để có cách giải quyết trong trường hợp này phù hợp quy định pháp luật.

Thủ tục nộp đơn khởi kiện tranh chấp chia di sản thừa kế

Người khởi kiện có thể nộp đơn khởi kiện đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền bằng một trong các phương thức sau:

• Nộp trực tiếp tại Tòa án;
• Nộp đơn theo dịch vụ bưu chính.

Sau khi tiếp nhận đơn khởi kiện, Tòa án nhân dân có thẩm quyền sẽ cấp Giấy xác nhận đã nhận đơn khởi kiện cho người nộp đơn.

Tạm ứng án phí và lệ phí tòa án

Căn cứ vào Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 án phí khởi kiện tranh chấp chia di sản thừa kế được xác định như sau:

Thứ nhất, về án phí sơ thẩm

Đối với tranh chấp thừa kế không có giá ngạch: mức thu 300.000 đồng.

Đối với tranh chấp thừa kế có giá ngạch:

• Từ 6.000.000 đồng trở xuống: mức thu 300.000 đồng;
• Từ trên 6.000.000 đồng đến 400.000.000 đồng: mức thu 5% giá trị tài sản có tranh chấp;
• Từ trên 400.000.000 đồng đến 800.000.000 đồng: mức thu 20.000. 000 đồng + 4% của phần giá trị tài sản có tranh chấp vượt quá 400.000.000 đồng;
• Từ trên 800.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng: mức thu 36.000.000 đồng + 3% của phần giá trị tài sản có tranh chấp vượt 800.000.000 đồng;
• Từ trên 2.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng: mức thu 72.000.000 đồng + 2% của phần giá trị tài sản có tranh chấp vượt 2.000.000.000 đồng;
• Từ trên 4.000.000.000 đồng: mức thu 112.000.000 đồng + 0,1% của phần giá trị tài sản tranh chấp vượt 4.000.000.000 đồng.

Thứ hai, về án phí phúc thẩm: mức thu 300.000 đồng.

Thủ tục thụ lý và chuẩn bị xét xử

Căn cứ Điều 195 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, khi xét thấy hồ sơ khởi kiện đầy đủ và vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán sẽ ra thông báo cho người khởi kiện thực hiện thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán phải thông báo bằng văn bản cho nguyên đơn, bị đơn, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án, cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án.

Thời hạn giải quyết tranh chấp chia di sản thừa kế

• Giai đoạn sơ thẩm: Thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm là 04 tháng, kể từ ngày thụ lý vụ án, được gia hạn không quá 02 tháng (khoản 1 Điều 203 BLTTDS 2015).
• Giai đoạn phúc thẩm: Thời gian chuẩn bị xét xử phúc thẩm là 02 tháng, kể từ ngày thụ lý vụ án, được gia hạn nhưng không được quá 01 tháng.

Trong thực tế, thời hạn giải quyết vụ án tranh chấp di sản thừa kế có thể lâu hơn so với quy định do thẩm phán còn phải thực hiện các thủ tục xác minh, định giá tài sản triệu tập đương sự,…

Khởi kiện tranh chấp quyền thừa kế đất đai có cần hòa giải cơ sở?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 và 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024, khi xảy ra tranh chấp về đất đai thì Nhà nước khuyến khích các bên có thể tự thực hiện hòa giải tại cơ sở. Sau khi các bên tự thương lượng, hòa giải nhưng không thành thì phải thực hiện hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp trước khi khởi kiện.

Tuy nhiên căn cứ vào khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP quy định “Đối với tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất như: tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất, chia tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất,… thì thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp không phải là điều kiện khởi kiện vụ án”. Như vậy, khi xảy ra tranh chấp thừa kế đất đai các bên tranh chấp có quyền trực tiếp nộp đơn khởi kiện đến Tòa án nhân dân theo quy định mà không cần phải thông qua bước hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất.

Tư vấn chia di sản thừa kế khi có người thừa kế không đồng ý

Luật sư gia đình tự hào là đơn vị cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp và toàn diện trong lĩnh vực phân chia tài sản thừa kế nhưng có người không đồng ý. Dịch vụ của chúng tôi bao gồm:

• Tư vấn tính pháp lý về thừa kế (thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật);
• Xác định chính xác hàng thừa kế theo quy định của pháp luật;
• Tư vấn các hướng giải quyết tranh chấp phù hợp, hiệu quả;
• Tư vấn các phương án giải quyết nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự;
• Tư vấn thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế;
• Tư vấn về các mức án phí, lệ phí khi khởi kiện tranh chấp chia di sản thừa kế.

Kết luận

Khi xảy ra tình huống chia tài sản thừa kế nhưng có người không đồng ý, việc lựa chọn đúng phương án giải quyết là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi của mỗi người thừa kế.



LS TRẦN MINH HÙNG CHUYÊN GIA TƯ VẤN TRÊN TRUYỀN HÌNH VTV, HTV, BÁO CHÍ CẢ NƯỚC