Sử dụng công nghệ AI có vi phạm pháp luật không?

Kính thưa quý vị, Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo ngày càng được ứng dụng sâu rộng vào hoạt động tuyển dụng nhân sự. Việc sử dụng công nghệ để đánh giá hồ sơ, phân tích hành vi và đưa ra khuyến nghị về ứng viên đã giúp nhiều doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao năng suất. Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích, việc ứng dụng AI trong tuyển dụng cũng đặt ra nhiều vấn đề pháp lý đáng lưu tâm như nguy cơ vi phạm quyền riêng tư, sai lệch trong thuật toán và rủi ro dẫn đến phân biệt đối xử.
Để hiểu hơn về chủ đề toạ đàm ngày hôm nay, xin mời quý vị và các bạn theo dõi phóng sự mà chúng tôi đã thực hiện được
Theo VTV, trong bối cảnh ứng viên ráo riết sử dụng các công cụ AI để vượt qua các bài kiểm tra năng lực, ở phía người tuyển dụng, họ cũng đang tận dụng chính những công nghệ này để tìm ra ứng viên phù hợp nhất.
Tại Mỹ, xu hướng sử dụng AI trong tuyển dụng thực chất xuất phát từ nhu cầu rất thực tế, đó là tăng hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Với hàng nghìn hồ sơ gửi về mỗi tuần, các doanh nghiệp buộc phải tìm giải pháp công nghệ lọc ứng viên nhanh và hiệu quả. Ví dụ, công nghệ CV Parsing có thể phân tích 10 - 15 hồ sơ mỗi phút với độ chính xác trên 90%, giúp rút ngắn đáng kể thời gian sàng lọc.
 
Bên cạnh đó, AI được kỳ vọng giảm sự thiên vị trong tuyển dụng vì nó đánh giá ứng viên dựa trên kỹ năng và kinh nghiệm chứ không dựa vào tên tuổi, giới tính hay chủng tộc. Thậm chí, công nghệ này còn có thể phát hiện ra những ứng viên có năng lực nhưng không nổi bật theo cách truyền thống. Ngoài ra, với chatbot phỏng vấn tự động, nhà tuyển dụng có thể tiết kiệm công sức cho cả doanh nghiệp và ứng viên. AI giúp việc tuyển dụng tại Mỹ hiệu quả, công bằng và tiết kiệm hơn rất nhiều.
Tuy AI mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng có không ít lo ngại. Thách thức lớn nhất là thiên vị do dữ liệu. Nếu AI học từ dữ liệu cũ vốn đã chứa định kiến, chẳng hạn ưu tiên nam giới hay người da trắng, thì hệ thống sẽ tái tạo lại sự bất công đó một cách tự động. Thêm vào đó, việc thiếu tương tác giữa người với người khiến AI khó đánh giá chính xác kỹ năng mềm của ứng viên như khả năng giao tiếp, ứng xử - vốn rất quan trọng trong nhiều vị trí. Một điểm gây lo ngại nữa là nhiều hệ thống AI thu thập và phân tích dữ liệu cá nhân như nét mặt, giọng nói hay cử chỉ. Điều này gây lo ngại về quyền riêng tư, vốn rẩt được chú trọng tại Mỹ. Cuối cùng, phụ thuộc quá mức vào máy móc dễ dẫn đến những quyết định tuyển dụng máy móc, thiếu đi yếu tố con người. Do đó, nhiều chuyên gia khuyến nghị phải có kết hợp hài hòa giữa công nghệ và yếu tố con người, đảm bảo quá trình tuyển dụng vừa hiệu quả, vừa nhân văn.
Chèn clip chuyển
Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong quy trình tuyển dụng hiện nay đang diễn ra như thế nào tại Việt Nam và trên thế giới?
Trên thế giới, nhiều doanh nghiệp đã dùng AI để sàng lọc hồ sơ, đánh giá năng lực và phỏng vấn trực tuyến. Ở Việt Nam, xu hướng này mới ở giai đoạn thử nghiệm, chủ yếu tại các tập đoàn lớn. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam hiện chưa có quy định riêng về AI trong tuyển dụng, mà chỉ điều chỉnh chung qua Bộ luật Lao động 2019 và Luật An toàn thông tin mạng 2015.
Những dữ liệu nào của ứng viên thường được thu thập và xử lý trong các hệ thống tuyển dụng ứng dụng AI và hành lang pháp lý hiện hành có đủ để bảo vệ quyền riêng tư cá nhân hay chưa?
Các dữ liệu thường gồm: thông tin cá nhân (họ tên, tuổi, địa chỉ), học vấn, kinh nghiệm, kết quả kiểm tra năng lực, thậm chí cả dữ liệu hành vi.
Về hành lang pháp lý thì hiện đang được điều chỉnh theo Luật An toàn thông tin mạng 2015 và Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân đã có quy định, nhưng thực tế vẫn còn khoảng trống trong giám sát việc xử lý tự động bằng AI.