Cho mượn tài khoản để nhận tiền lừa đảo có phạm tội ? Dấu hiệu lừa đảo ?

Tội phạm trên không gian mạng, đặc biệt là các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đang diễn biến ngày càng phức tạp và tinh vi. Một trong những thủ đoạn phổ biến nhất mà các đối tượng tội phạm sử dụng để che giấu danh tính và rửa tiền là lợi dụng các tài khoản ngân hàng của người khác. Hành vi này, thường được che đậy dưới những lời mời chào đơn giản như "cho thuê" hay "cho mượn", đang đặt ra một câu hỏi pháp lý quan trọng: liệu việc cho mượn tài khoản ngân hàng để nhận tiền lừa đảo có cấu thành tội phạm hay không? Bài viết này đi sâu vào phân tích các khía cạnh pháp lý, từ mức xử phạt hành chính đến trách nhiệm hình sự, dựa trên các quy định của pháp luật Việt Nam và các án lệ thực tế, nhằm cung cấp một cái nhìn toàn diện và cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng của hành vi tưởng chừng vô hại này.

1. Cho mượn tài khoản để nhận tiền lừa đảo có phạm tội không? 

Hành vi cho thuê, cho mượn hoặc mua bán tài khoản thanh toán cá nhân đã bị pháp luật Việt Nam nghiêm cấm và có các mức xử lý cụ thể tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Pháp luật đã có sự chuyển dịch rõ rệt từ việc chỉ coi đây là một vi phạm hành chính đơn thuần sang việc truy cứu trách nhiệm hình sự trong nhiều trường hợp.

1.1. Mức xử phạt hành chính

Cơ sở pháp lý chính để xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng là Nghị định 88/2019/NĐ-CP của Chính phủ. Nghị định này quy định chi tiết về các hành vi vi phạm, hình thức xử phạt và thẩm quyền xử phạt. Cụ thể, hành vi cho thuê, cho mượn tài khoản thanh toán bị quy định tại Điều 26 của Nghị định này và đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 143/2021/NĐ-CP.  

Theo các quy định hiện hành, cá nhân thực hiện hành vi "thuê, cho thuê, mượn, cho mượn tài khoản thanh toán, mua bán thông tin tài khoản thanh toán" sẽ bị phạt tiền ở các mức khác nhau tùy thuộc vào số lượng tài khoản liên quan. Cụ thể, nếu số lượng từ 01 đến dưới 10 tài khoản, mức phạt tiền là từ 40 triệu đồng đến 50 triệu đồng. Mức phạt sẽ tăng lên từ 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng nếu số lượng tài khoản là từ 10 trở lên. Ngoài ra, người vi phạm còn bị buộc phải nộp vào ngân sách nhà nước số lợi bất hợp pháp có được từ hành vi vi phạm này.  

Việc quy định mức phạt hành chính cao như vậy thể hiện sự nghiêm túc của cơ quan quản lý trong việc ngăn chặn hành vi này từ cấp độ cơ bản nhất. Ban đầu, hành vi cho mượn hoặc mua bán tài khoản có thể chưa được quy định chặt chẽ, nhưng khi tội phạm mạng bùng nổ, việc lạm dụng các tài khoản này để che giấu dòng tiền trở nên phổ biến. Do đó, việc sửa đổi và tăng mức phạt hành chính đã trở thành một bước đi cần thiết để tạo ra rào cản pháp lý ngay cả khi chưa có hậu quả tội phạm hình sự xảy ra. Hơn nữa, mức phạt tiền có thể được đề xuất tăng lên tới 150 triệu đến 200 triệu đồng cho các hành vi vi phạm có tính chất tương tự với số lượng từ 10 tài khoản trở lên, cho thấy xu hướng tăng cường mức độ răn đe ở cấp độ hành chính.  

1.2. Mức truy cứu trách nhiệm hình sự

Hành vi cho mượn tài khoản ngân hàng để nhận tiền lừa đảo có thể vượt qua mức xử phạt hành chính để bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào yếu tố chủ quan (cố ý hay vô ý) và mức độ cấu thành của tội phạm.

1.2.1. Tội danh và vai trò "đồng phạm giúp sức"

Trong bối cảnh tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng, hành vi cho mượn tài khoản ngân hàng được coi là hành vi tạo "điều kiện vật chất" quan trọng. Tài khoản ngân hàng trở thành công cụ không thể thiếu để kẻ lừa đảo nhận tiền từ nạn nhân, qua đó che giấu danh tính và gây khó khăn cho quá trình truy vết dòng tiền của cơ quan chức năng. Do đó, người cho mượn tài khoản có thể bị xem là đồng phạm với vai trò "người giúp sức" trong tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" quy định tại Điều 174 BLHS. 

Mức hình phạt của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản tùy thuộc vào giá trị tài sản bị chiếm đoạt và các tình tiết tăng nặng khác. Khung hình phạt có thể từ cải tạo không giam giữ đến 03 năm tù, hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm nếu giá trị tài sản từ 2 triệu đến dưới 50 triệu đồng. Các khung hình phạt cao hơn có thể lên tới 20 năm tù hoặc tù chung thân nếu giá trị tài sản bị chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên. Người giúp sức sẽ chịu trách nhiệm hình sự tùy theo vai trò của mình trong vụ án, và có thể phải chịu hình phạt tương ứng với khung hình phạt áp dụng cho tội phạm chính.

Yếu tố chủ quan là điểm mấu chốt để xác định trách nhiệm hình sự. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản là một tội phạm được thực hiện do cố ý, với mục đích chiếm đoạt tài sản là dấu hiệu bắt buộc.  

1.2.2. Phân biệt "Vô ý" và "Cố ý"

Trường hợp Cố ý: Người cho mượn tài khoản biết rõ hoặc có đủ căn cứ để biết rằng tài khoản của mình sẽ được sử dụng để nhận tiền lừa đảo, nhưng vẫn đồng ý thực hiện để nhận thù lao. Hành vi này thể hiện sự cố ý và sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm giúp sức.  

Trường hợp Vô ý: Người cho mượn hoàn toàn không biết về mục đích phạm tội của đối tượng. Mặc dù không cấu thành tội đồng phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản, hành vi này vẫn vi phạm quy định về sử dụng tài khoản thanh toán và có thể bị xử phạt hành chính. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc không biết có thể chỉ là ngụy biện. Cơ quan điều tra sẽ đánh giá toàn bộ hành vi, bao gồm việc người đó có nhận thù lao bất hợp pháp hay không, để xác định tính chất của hành vi.  

2. Các dấu hiệu lừa đảo

2.1. Cần đặc biệt cảnh giác trước các dấu hiệu

Lời đề nghị kiếm tiền dễ dàng: Bất kỳ lời đề nghị nào hứa hẹn thu nhập cao mà không cần nhiều nỗ lực, đặc biệt là khi liên quan đến việc nhận và chuyển tiền hộ.  

Yêu cầu cho thuê/bán tài khoản: Các đối tượng lừa đảo thường đề nghị mua hoặc thuê thông tin tài khoản ngân hàng số/ngân hàng điện tử với mức thù lao hấp dẫn. 

Yêu cầu truy cập đường link lạ: Được yêu cầu truy cập các đường link giả mạo hoặc cài đặt các ứng dụng không rõ nguồn gốc để thực hiện giao dịch.  

Mối quan hệ ảo: Một người lạ trên mạng xã hội hoặc ứng dụng hẹn hò yêu cầu bạn nhận tiền hộ với lý do đáng thương hoặc phức tạp. 

Lợi dụng chức danh: Kẻ lừa đảo giả mạo các tổ chức uy tín (ngân hàng, cơ quan nhà nước, công ty tài chính) để gửi tin nhắn hoặc gọi điện lừa đảo.

2.2. Hành động khẩn cấp khi đã "lỡ" tiếp tay

Nếu không may đã cho mượn hoặc bán tài khoản và nghi ngờ tài khoản bị lạm dụng, cần thực hiện các hành động khẩn cấp sau đây:

• Ngừng giao tiếp ngay lập tức: Chấm dứt mọi liên lạc với đối tượng đã yêu cầu bạn chuyển tiền hoặc tài khoản.  
• Liên hệ ngân hàng: Ngay lập tức gọi đến đường dây nóng 24/7 của ngân hàng hoặc đến chi nhánh gần nhất để thông báo về sự việc. Yêu cầu ngân hàng tạm thời khóa tài khoản và chặn các giao dịch đáng ngờ để ngăn chặn tổn thất thêm.  
• Báo cáo cơ quan công an: Nhanh chóng đến cơ quan công an gần nhất (Cơ quan Điều tra, Viện Kiểm sát, hoặc Phòng An ninh mạng) để trình báo sự việc. Cung cấp tất cả các thông tin và bằng chứng có được như tên, số điện thoại, số tài khoản, lịch sử tin nhắn, và các giao dịch bất thường để hỗ trợ công tác điều tra. Việc trình báo sớm không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bản thân mà còn thể hiện thiện chí hợp tác với cơ quan pháp luật, có thể là một tình tiết giảm nhẹ trong trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự.  

Một hành vi không nên làm là xóa tài khoản mạng xã hội hoặc im lặng. Việc này sẽ làm mất đi các bằng chứng quan trọng, gây khó khăn cho quá trình điều tra của cơ quan công an và có thể bị coi là đang cố ý che giấu hành vi phạm tội. Việc giữ lại tất cả bằng chứng và trình báo kịp thời là cách tốt nhất để tự bảo vệ mình.

3. Vụ án thực tế 

Các vụ án thực tế đã được xét xử là minh chứng rõ ràng nhất cho hậu quả pháp lý của hành vi cho mượn, mua bán tài khoản ngân hàng.

• Vụ án điển hình 1: Cho mượn tài khoản, lãnh án tù giam. Một bản án tại Trung Quốc đã tuyên phạt bị cáo Lưu Mỗ Mỗ 8 tháng tù giam và 1.000 Nhân dân tệ vì hành vi bao che, che giấu số tiền thu được do phạm tội mà có. Bị cáo này đã cho bạn mượn tài khoản ngân hàng để giao dịch bất hợp pháp, mặc dù biết tài khoản sẽ được dùng để lưu trữ tiền lừa đảo. Tài khoản của Lưu đã nhận tổng cộng 14.630 Nhân dân tệ tiền của các bị hại. Dù chỉ là người cho mượn và được hứa trả công nhỏ, Lưu vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự nghiêm trọng. 
• Vụ án điển hình 2: Mua bán tài khoản, bị khởi tố. Tại Việt Nam, nhiều vụ án đã được khởi tố liên quan đến hành vi mua bán tài khoản ngân hàng. Điển hình là vụ án của Hoàng Văn Nghĩa (Cao Bằng) bị khởi tố. Nghĩa đã được một đối tượng ở Philippines thuê mở tài khoản và thu mua thêm 50 tài khoản khác từ người quen để chuyển cho các đối tượng lừa đảo sử dụng. Tương tự, Hoàng Thị Thảo (Lạng Sơn) cũng đã trực tiếp mở và nhờ người thân mở 65 tài khoản để bán lại, sau đó bị khởi tố và xử lý hình sự. Những vụ án này cho thấy hành vi mua bán tài khoản không phải là hành động đơn lẻ mà là một phần của đường dây tội phạm có tổ chức, và những người tham gia vào chuỗi này đều phải đối mặt với hậu quả pháp lý nặng nề.  

Những vụ án này đã bóc trần một mô hình tội phạm có tổ chức, nơi người bán tài khoản nhận một khoản tiền công nhỏ (chẳng hạn 300.000 đồng/tài khoản) , nhưng tài khoản đó lại được sử dụng để rửa tiền hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Sự chênh lệch lớn giữa lợi ích nhỏ mà người cho mượn/bán nhận được và hậu quả pháp lý khổng lồ mà họ phải gánh chịu là lời cảnh báo mạnh mẽ nhất. Họ chỉ là "con rối" trong tay kẻ lừa đảo, giúp che giấu danh tính thật của tội phạm và cuối cùng phải gánh chịu hậu quả pháp lý.

4. Kết luận

Tóm lại, việc cho mượn, cho thuê hay mua bán tài khoản ngân hàng là hành vi vi phạm pháp luật và tiềm ẩn rủi ro rất lớn. Dù có nhận thức được mục đích phạm tội hay không, người cho mượn tài khoản đều có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền cao, hoặc nghiêm trọng hơn là bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong các vụ lừa đảo. Điều này không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn có thể dẫn đến án tù và một bản án hình sự, gây ảnh hưởng lâu dài đến tương lai và cuộc sống. Do đó, người dân cần hết sức cảnh giác và tuân thủ pháp luật để tự bảo vệ bản thân trước những lời mời chào hấp dẫn nhưng đầy rủi ro này.

Luật sư Trần Minh Hùng – Tốt nghiệp đại học Luật TPHCM, tốt nghiệp Học viện Tư Pháp, Tốt nghiệp Luật sư, thuộc Đoàn LS TPHCM, Thuộc Liên đoàn LSVN là một trong những luật sư sáng lập văn phòng luật, giàu kinh nghiệm về kiến thức và thực tiễn đã dành nhiều thắng lợi vụ kiện và quan trọng luật sư Hùng luôn coi trọng chữ Tâm của nghề luật sư và trách nhiệm đối với xã hội nên đã được nhiều hãng báo chí, truyền thông, Đài truyền hình, Đài tiếng nói Việt nam phỏng vấn pháp luật,  nhiều lĩnh vực quan trọng liên quan đến đời sống. Luật sư Trần Minh Hùng là đối tác tư vấn pháp luật được nhiều hãng truyền thông, báo chí trong nước  tin tưởng với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn trên VOV Giao Thông – Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh VOH TPHCM, Đài truyền hình TP.HCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Truyền hình SCTV, THĐN, Truyền hình Quốc Hội VN, Truyền hình Công an ANTV, Đài truyền hình Vĩnh Long, Đài phát thanh kiên giang, Đài Bình Dương, Truyền hình Quốc Phòng, VTC... và các hãng báo chí trên cả nước, được các tổ chức, trường Đại học Luật TP.HCM mời làm giám khảo các cuộc thi Phiên tòa giả định với Đại học cảnh sát, mời làm chuyên gia ý kiến về các sự kiện lớn, được mời dạy bồi dưỡng nghiệp vụ cho các luật sư……là đối tác tư vấn luật của các hãng truyền thong, các tổ chức, xã hội uy tín và chuyên nghiệp và luôn mang lại niềm tin cho khách hàng và ghi nhận sự đóng góp của chúng tôi cho xã hội...là luật sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như Viettinbank, các vụ Giết Người do mâu thuẫn hát karaoke tại Bình Chánh, Bào chữa chủ tịch Huyện Đông Hòa – Phú Yên, Đại án Vụ cướp bitcoin 35 tỷ Long Thành- Dầu Dây, Bào chữa vụ Đại Án Đăng Kiểm, Bào chữa vụ đại án Khai thác Cát Cần giờ, Bào chữa bị cáo Huân không đeo khẩu trang mùa Covit, Vụ Nữ sinh Tân Bình bị cắt tai, bảo vệ cho MC Trấn Thành, Bào chữa, bảo vệ vụ "Bác sĩ khoa rút ống thở", Bảo vệ cho người cho thuê nhà vụ Công ty Thế giới Di Động không trả tiền thuê nhà mùa dịch covid, Tư vấn cho nghệ sĩ Thương Tín, bảo vệ vụ đổ xăng đốt 10 người tại TPHCM, Bảo vệ thành công vụ 1 bệnh nhân bị xông hơi chết tại nhà bè, các vụ Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, cưỡng đoạt, cướp, gây thương tích, tham ô, mua bán ma túy, cố ý làm trái, bào chữa vụ án cựu Cảnh sát Buôn Lậu và các bị cáo kiên quan, bào chữa vụ chiếm đoạt tiền công nghệ của nước Úc của bị can về công nghệ, bào chữa vụ Mua bán khẩu trang mùa covid, bào chữa nhiều vụ án ma túy, bào chữa vụ lợi dụng chức vụ quyền hạn của tổ chức tín dụng ngân hàng... .… và rất nhiều các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi..…là hãng luật tư vấn luật cho nhiều công ty Việt Nam và nước ngoài trên cả nước luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi hội đủ các luật sư chuyên về các lĩnh vực, kinh nghiệm, chuyên sâu như: hình sự, dân sự, kinh tế, thừa kế, hợp đồng, đất đai, ly hôn, dịch vụ nhà đất, di chúc, lao động…