Câu hỏi: Vào năm 2017 chị C có cho người ta vay tiền mà không có thế chấp chỉ ra công chứng số tiền là 600.000.000 với thời hạn hợp đồng là 1 năm nhưng đã quá hạn mà người vay vẫn không thanh toán lại số tiền gốc cho chị C. Người vay này theo chị được biết là có tài sản nhưng không đứng tên mà lại để cho em ruột mình đứng tên rồi bảo với chị là vỡ nợ bị người ta siết nợ không có tiền trả lại chị C và không có tài sản để thanh toán nợ.Rồi hứa với chị mỗi tháng trả 20tr và được chị C chấp nhận nhưng người vay không hợp tác và luôn trốn tránh nghĩa vụ và không muốn gặp mặt chị C và chia nhỏ 20tr đó ra nữa. Trước khi cho vay người này có nói với chị C là có đại lý gạo họ đang kinh doanh là nhà và trong hộ khẩu ở nơi khác nên chị C tin tưởng mới cho vay số tiền lớn như vậy giờ người này nói là nhà thuê mượn họ không có tài sản chị C nghĩ họ đang tẩu tán tài sản.
Chị C mong muốn được tư vấn làm thế nào để lấy được tài sản càng sớm càng tốt và rất mong sự giúp đỡ của các quý luật sư.
Xin chào bạn! Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Hồng Thái và Đồng Nghiệp. Về câu hỏi của bạn,công ty Luật Hồng Thái và Đồng Nghiệp xin tư vấn và hướng dẫn bạn như sau:
1/ Căn cứ pháp lý.
- Luật dân sự 2015
- Luật tố tụng dân sự 2015.
2/ Cho vay tiền mà không trả thì phải làm thế nào?
Có thể thấy, trên cơ sở thỏa thuận, chị và người bạn đã kí hợp đồng vay tài sản. Theo đó, chị cho người kia vay 600.000.000VNĐ tiền mặt, có tính lãi với thời hạn là 1 năm. Theo hợp đồng đã kí kết thì người vay có nghĩa vụ phải trả đủ số tiền vay khi đến hạn là 600 triệu, và số tiền lãi trên nợ gốc và lãi nợ quá hạn theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước công bố. Tuy nhiên,  đã hết thời hạn 1 năm mà người đó chưa trả tiền cho chị. Khi nggười vay tiền cố tình không trả nợ, chị cần thực hiện phương án đó là khởi kiện người đó ra tòa án.
Theo quy định tại, Khoản 3 Điều 26 Bộ Luật Tố tụng dân sự 2015 thì:
"Điều 26. Những tranh chấp về dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
3. Tranh chấp về giao dịch dân sự, hợp đồng dân sự."
 Tuy nhiên, chị cần xác định vụ việc của chị còn thời hiệu hay không, cụ thể thời hiệu giải quyết việc dân sự được quy định trong bộ luật dân sự là 3 năm kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức, lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước bị xâm phạm theo Điều 429 Bộ Luật dân sự 2015:
“Điều 429. Thời hiệu khởi kiện về hợp đồng
Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.”
Do đó, trong khoảng thời gian 2 năm kể từ ngày mà quyền lợi của chị bị xâm phạm thì chị có thể làm đơn khởi kiện yêu cầu tòa án bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Nếu trường hợp của chị còn thời hiệu khởi kiện, chị cần nộp đơn đến tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ việc, cụ thể ở đây là Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Về vấn đề thủ tục khởi kiện, chị cần làm những thủ tục sau:
– Nộp hồ sơ khởi kiện:
Hồ sơ khởi kiện bao gồm những nội dung sau:

5.Giấy tờ chứng minh vụ việc vẫn còn thời hiệu khởi kiện (nếu có).
Sau khi đã nộp hồ sơ khởi kiện đến tòa án có thẩm quyền, nếu hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ tiến hành thụ lý và giải quyết vụ việc cho chị.
Như vậy, người vay tiền có nghĩa vụ trả tiền cho chị khi đã quá hạn, chị nên có thương lượng, thỏa thuận với người chị đó về việc thanh toán khoản nợ. Nếu không thỏa thuận được, chị hãy nhờ đến cơ quan có thẩm quyền là Tòa Án để bảo về quyền, lợi ích hợp pháp của mình, lấy lại số tiền nợ và số tiền lãi quá hạn. Tuy nhiên, việc khởi kiện ra Tòa án được coi là phương án cuối cùng để đòi số tiền nợ, và việc khởi kiện ra tòa cũng gặp khó khăn nhất định và tốn thời gian cũng như lệ phí, án phí. Chị nên cân nhắc và chọn phương thức cho phù hợp với hoàn cảnh cũng như thời gian của chị.